Τι ορίζεται ως ενδομητρίωση;
Η ενδομητρίωση αποτελεί χρόνια γυναικολογική νόσο, η οποία χαρακτηρίζεται από την παρουσία ενδομητρικού ιστού εκτός της ενδομητρικής κοιλότητας. Οι έκτοπες εντοπίσεις παρατηρούνται συχνότερα στην πύελο, περιλαμβάνοντας τις ωοθήκες, τις σάλπιγγες και το περιτόναιο, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να επεκτείνονται και σε όργανα εκτός της πυέλου, όπως το έντερο και η ουροδόχος κύστη.
Αφορά κυρίως γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, με εκτιμώμενο επιπολασμό περίπου 10% παγκοσμίως. Εξίσου κρίσιμη είναι η σύνδεση της ενδομητρίωσης με την υπογονιμότητα, η οποία αποδίδεται σε μηχανισμούς όπως η διαταραχή της ωοθυλακιορρηξίας, η δημιουργία φλεγμονώδους μικροπεριβάλλοντος στην πύελο και οι ανατομικές αλλοιώσεις που επηρεάζουν τη φυσιολογική λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος.
Ενδομητρίωση: Αίτια εμφάνισης και παράγοντες κινδύνου
Η ενδομητρίωση είναι μια πάθηση με αδιευκρίνιστη αιτιολογία, αν και έχουν προταθεί διάφοροι μηχανισμοί. Μερικοί εξ αυτών είναι η παλίνδρομη εμμηνόρροια, οι ορμονικές διαταραχές και η δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
Ορισμένοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ενδομητρίωσης. Ειδικότερα, οι παράγοντες αυτοί είναι οι κάτωθι:
- Οικογενειακό ιστορικό ενδομητρίωσης.
- Σύντομοι εμμηνορροϊκοί κύκλοι (<27 ημέρες).
- Παρατεταμένες και βαριές εμμηνορροϊκές αιμορραγίες (>8 ημέρες).
- Απουσία κυήσεων (ατοκία).
Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται;
Η ενδομητρίωση δεν εμφανίζεται πάντοτε με κλινικά συμπτώματα. Σε αρκετές γυναίκες παραμένει ασυμπτωματική και μπορεί να ανακαλυφθεί τυχαία. Συνήθως εντοπίζεται κατά τη διερεύνηση υπογονιμότητας ή στο πλαίσιο χειρουργικού ελέγχου για άλλη πάθηση.
Ωστόσο, όταν εκδηλώνεται, παρουσιάζει ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων τα οποία επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής και ποικίλλουν ως προς την ένταση και τη συχνότητά τους.
- Έντονη δυσμηνόρροια: επώδυνες εμμηνορροϊκές κράμπες, συχνά ανθεκτικές στα κοινά αναλγητικά.
- Χρόνιο πυελικό άλγος: συνεχές ή κυκλικό άλγος στην κάτω κοιλιακή χώρα και στη μέση, που εμφανίζεται τόσο κατά την έμμηνο ρύση όσο και στις μεσοκυκλικές φάσεις.
- Μηνορραγία ή μητρορραγία: αυξημένη απώλεια αίματος κατά την περίοδο ή ενδιάμεσες αιμορραγικές εκκρίσεις.
- Δυσπαρευνία: πόνος κατά ή μετά τη σεξουαλική επαφή, ο οποίος μπορεί να επηρεάζει αρνητικά τη σεξουαλική υγεία και την ψυχολογία.
- Υπογονιμότητα: αποτέλεσμα διαταραγμένης ωοθυλακιορρηξίας, φλεγμονώδους μικροπεριβάλλοντος και ανατομικών αλλοιώσεων της πυέλου.
- Γαστρεντερικές εκδηλώσεις: διάρροια, δυσκοιλιότητα, μετεωρισμός κ.ά.
Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;
Η διάγνωση της ενδομητρίωσης αποτελεί συχνά πρόκληση, καθώς η κλινική εικόνα είναι ετερογενής και μπορεί να μιμηθεί άλλες γυναικολογικές ή γαστρεντερολογικές παθήσεις. Ο γυναικολόγος συλλέγει λεπτομερές ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, καθώς η ύπαρξη συγγενών πρώτου βαθμού με ενδομητρίωση αυξάνει την πιθανότητα νόσου.
Στη διαγνωστική διαδικασία εντάσσονται οι απεικονιστικές εξετάσεις, με κυριότερη το υπερηχογράφημα, το οποίο μπορεί να αναδείξει την παρουσία ενδομητριωσικών κυστών των ωοθηκών (ενδομητριωμάτων). Η μαγνητική τομογραφία χρησιμοποιείται συμπληρωματικά, παρέχοντας πιο λεπτομερή απεικόνιση και ακριβέστερη χαρτογράφηση της νόσου.
Ωστόσο, η λαπαροσκόπηση παραμένει η χρυσή τομή για την οριστική διάγνωση. Παρέχει άμεση οπτική αναγνώριση των βλαβών, δυνατότητα λήψης βιοψίας για ιστολογική επιβεβαίωση, αλλά και ταυτόχρονη θεραπευτική παρέμβαση με αφαίρεση των ενδομητριωσικών εστιών. Σε εκτεταμένη ενδομητρίωση, ιδιαίτερα όταν οι βλάβες εντοπίζονται στο έντερο, στην ουροδόχο κύστη ή στο διάφραγμα, απαιτείται πολυεπιστημονική συνεργασία (γυναικολόγου, χειρουργού παχέος εντέρου, ουρολόγου).
Ενδομητρίωση & Θεραπεία
Η θεραπευτική προσέγγιση της ενδομητρίωσης καθορίζεται από:
- το στάδιο της νόσου.
- τη βαρύτητα των συμπτωμάτων.
- την επιθυμία της ασθενούς για αναπαραγωγή.
Συνεπώς, το θεραπευτικό πλάνο για την αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης απαιτεί πολυπαραγοντική και εξατομικευμένη στρατηγική.
Οι συντηρητικές επιλογές περιλαμβάνουν τη χορήγηση αναλγητικών και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων. Επίσης, ενδείκνυνται και ορμονικές θεραπείες, όπως τα αντισυλληπτικά δισκία κ.ά. Οι ορμονικές παρεμβάσεις επιδιώκουν:
- την αναστολή της εμμήνου ρύσεως.
- τον περιορισμό της ανάπτυξης των ενδομητριωσικών εστιών.
- τη μείωση της φλεγμονώδους διεργασίας.
Όμως, τα συντηρητικά μέτρα δεν αποτελούν οριστική θεραπεία, καθώς δεν εξαλείφουν τον ήδη υπάρχοντα ιστό.
Η χειρουργική θεραπεία πραγματοποιείται μέσω της λαπαροσκόπησης, η οποία δίνει τη δυνατότητα αφαίρεσης ή καυτηριασμού των ενδομητριωσικών εστιών, καθώς και λύσης των συμφύσεων. Η παρέμβαση αυτή συμβάλλει ουσιαστικά τόσο στη μείωση των συμπτωμάτων όσο και στη βελτίωση της αναπαραγωγικής ικανότητας.
Σε περιπτώσεις υπογονιμότητας, εκτός από τη χειρουργική αντιμετώπιση, μπορεί να απαιτηθεί προσφυγή σε μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όπως η ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI) ή η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF).
Η βέλτιστη διαχείριση της νόσου προϋποθέτει διεπιστημονική συνεργασία εξειδικευμένων ιατρών και εξατομικευμένο θεραπευτικό σχεδιασμό, με τελικό στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών και την υποστήριξη των αναπαραγωγικών τους επιδιώξεων.
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές που ενδέχεται να προκληθούν, εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία;
Η ενδομητρίωση συνοδεύεται από σημαντικές επιπλοκές που εκτείνονται πέραν των χαρακτηριστικών συμπτωμάτων.
Ο πόνος μπορεί να είναι συνεχής ή διαλείπων, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής της γυναίκας. Σε περιστατικά με σοβαρή ενδομητρίωση, οι εστίες δύνανται να επεκταθούν σε παρακείμενα όργανα, προκαλώντας εντερικές ή ουρολογικές διαταραχές. Μερικές εξ αυτών είναι η αιμορραγία από το ορθό ή την ουροδόχο κύστη και άλγος κατά την αφόδευση ή την ούρηση.
Σπανιότερα, αναφέρονται εξωπυελικές εντοπίσεις (π.χ. στον πνεύμονα) που εκδηλώνονται με θωρακικό άλγος ή δύσπνοια. Η έγκαιρη διάγνωση και η εξατομικευμένη θεραπευτική στρατηγική είναι καίριας σημασίας, προκειμένου να περιοριστούν οι επιπλοκές και να βελτιωθεί η συνολική πρόγνωση των ασθενών.
Εάν παρουσιάζετε συμπτώματα που παραπέμπουν σε ενδομητρίωση, όπως χρόνιο πυελικό άλγος, επώδυνες περιόδους ή δυσκολία σύλληψης, είναι σημαντικό να απευθυνθείτε εγκαίρως σε εξειδικευμένο γυναικολόγο. Ο Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος Αδάμ Σ. Μιλτιάδης βρίσκεται στη διάθεσή σας για την αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης . Επικοινωνήστε μαζί μας για να προγραμματίσετε το ραντεβού σας.
